Баъзан шунчаки зерикканингиздан бирон бир филъм кўраётиб ёки китоб ўқир экансиз, бехос унга қизиқиб кетганингизни, бу қўтир дунёда ҳар турли ушалмас орзуларга берилиб қолганингизни ўзингиз сезмай қоласиз. Менда ҳам бугун шундай бўлди.
Интернетдан бир мақолани ўқир эканман, ўшандай орзуларга берилдим. Мазкур мақола Би-би-си мухбирининг Қирғизистон Жогорку Кенгеши депутати, сиёсатчи Равшан Жээнбеков билан суҳбати эди. Суҳбатдош тўсатдан шундай бир гапни айтди:
”Бугунги кунда Қирғизистонда Кремлга бормасдан туриб, мустақил ички ва ташқи сиёсат олиб бориш имконияти пайдо бўлди. Бироқ афсуски, биз қолипланган одатимиз бўйича, кўп сиёсатчилар, давлат идоралари раҳбарлари қийналган пайтда Москвага бориб, “дуо”сини олишга ҳаракат қиляпмиз. Менинг фикримча,биз аксинча, энг аввало қўшнилар билан сиёсий, иқтисодий яхши муносаба犀利士
т ўрнатишга ҳаракат қилишимиз керак. Булар – Ўзбекистон, Қозоғистон, Тожикистон ва Хитой”, деди.
Албатта сиёсатчиларимиз бунга ўхшаш гапларни кўп маротаба гапиришган. Аммо “Кремлга бормасдан туриб, мустақил ички ва ташқи сиёсат олиб бориш имконияти пайдо бўлди”, деб ҳеч ким айтмаган эди. Қизиққон ўқувчи айтиши мумкин: “энди “дуо” олиш учун Москвани қўйиб, Хитойга бормизми”деб.
Йўқ! Хитойга бормаймиз! Хитойга бормаслигимизни Р.Жээнбековнинг ўзи ҳам билади. Чунки Москва бизга юз эллик йилдан сўнг озодлик берган бўлса, мабодо Хитойнинг қўлига тушиб қолсак, ундан то қиёмат қутулолмаслигимизни сиёсатчи яхши тушунади. Бу ерда “Хитой” унинг оғзидан чиқиб кетди, холос.
Аслида, Ўрта Осиё мамлакатлари асрлар давомида Хитойсиз ҳам, Россиясиз ҳам ўз турмушларини ўзлари наинки эплаб келишган, балки, кучли давлатлар қуришган. Шундан келиб чиқиб, қирғиз сиёсатчиси айтганидек, мамлакатларимиз раҳбарлари қолипга тушиб қолган одатимиз бўйича, қийналган пайтда Москвага бориб, уларнинг “дуо”ларини олишга уринмасдан, аксинча, энг аввало қўшнилар билан сиёсий, иқтисодий яхши муносабат ўрнатишга (демак бирлашишга) ҳаракат қилишлари керак. Мамлакатларимиз бир муштга келса, 70 миллиондан ортиқ эл бирлашади. Туркийларда “Бирлашган ўзар, бирлашмаган тўзар”деган мақол бор. Неча замонларки, тўзиб келяпмиз. Оқибатда биримиз АҚШнинг, иккинчимиз Россиянинг, учинчимиз Хитойнинг пинжида жон сақлашга уринамиз, улар эса бизларни бирбирларидан қизғаниб, мамлакатларимиз ичида, халқларимиз ўртасида ўзаро низоларни алангга олдиришади. Уйларимиз ёнади, у юртдан бу юртга қочқин бўламиз, бутун жабр халқнинг елкасида.
Ленин бобомиз, Сталин бобомиз бизларни шу кўйга солиб кетди! Қачонгача яна ааллақандай боболарни қидирамиз?! Қани энди ўз ичимиздан ҳам беш нафар Бобо чиқсаки, “Келинглар, энди бирлашайлик!”деса.
Йўқ! Бундай бўлмайди шекилли… Интернет маълумотларига кўра, Қирғизистоннинг янги раҳбарияти ҳамон Россиянинг “дуоси”ни олиш учун Кремлга йўл қидирмоқда. Туркманистон бўрибосарларга ҳайкал қўяркан, ўзини раҳм-шафқатли этиб кўрсатишга уринмоқда, Тожикистонда эса оилавий династия давом этиш арафасида, Ўзбекистон кейинги йилларда республикалар ўртасидаги борди-келдиларнинг яхшиланишига катта ҳисса қўшди, аммо ҳозирча ягона Туркистон ҳақида гап йўқ, Қозоқ элбошиси асос солган Евроосиё иқтисодий тузилмаси эса минтақа раҳбарларининг оёқ-қўлларини боғлаб қўйган.
Шундай экан, Туркистон йўлининг очилиши бир Оллоҳгагина аён. Бу йўлда қачон бир Оллоҳёрлар чиқаркин?!
Холис Назар.