Қирғизистон Республикаси Президенти Алмазбек Атамбаевга
720003, Бишкек ш., Чуй проспекти 205
Президент Аппарати
Тел: +996 312 63 8920, +996 312 63 8891
E-mail: [email protected], [email protected]
Қирғизистон Республикаси бош прокурори Аида Саляновага
Бишкек ш., Токтоноалиева кўчаси 139
E-mail: [email protected]
Нусхаси:
Қирғизистон Республикаси Омбудсменига (Акыйкатчы)
Бишкек ш., Тыныстанова кўчаси, 120
Телефонлар: (+996 312)
66-31-41; 66-31-66; 66-32-80
E-mail: [email protected]
Қирғизистон ҳукумати Халқаро маҳбус ёзувчилар кунида журналист ва ҳуқуқ ҳимоячиси Азимжон Асқаровни озод қилмоғи лозим
Бугун 15 ноябрда Халқаро ПЕН Клуби ҳар йилги каби “Халқаро маҳбус ёзувчилар куни”ни нишонлайди. Шу кун муносабати билан Қирғизистон Республикаси Президенти ва бош прокурорини ҳибсда сақланаётган журналист ва ҳуқуқ ҳимоячиси Азимжон Асқаровни озод қилишга чақирамиз.
Азимжон Асқаров жиноий иши бўйича дастлабки терговлар ва кўп сонли суд мажлислари жараёнида унинг айби исботланмагани учун унга чиқарилган ҳукм бекор қилиниб, зудлик билан озод қилинмоғи лозим деб ҳисоблаймиз. Азимжон Асқаров ўз касбий бурчини бажарганлиги учун жазо сифатида қамалгани ва маҳбусликда қийноқларга солинганлиги бизга яхши маълум. Шунинг учун унинг томонидан қийноқлар ҳақида билдирилаётган барча мурожаатлар холис тергов жараёнида синчиклаб ўрганилиши лозим. Асқаров ҳақ-ҳуқуқлари поймол бўлишида айбдор шахслар Қирғизистон Республикаси қонунчилигида кўзда тутилган жавобгарликка тортилиши, Азимжон Асқаровнинг ўзи эса ноқонуний қамалгани ва қийноқлар учун мутаносиб товон олиши лозим. Бишкек шаҳри Октябрь район судининг 2014 йил 30 апрелдаги ҳуқуқ ҳимоячиси ва журналист Азимжон Асқаровнинг жиноий ишини қайта кўриб чиқиш ҳақидаги қарори мавжудлиги инобатга олинса, бизнинг мазкур талабларимиз қанчалик ўринли эканини англаш мумкин.
64 ёшли Азимжон Асқаров асосан Қирғизистоннинг Жалолобод области ҳудудида журналист ва ҳуқуқ ҳимоячиси сифатида фаолият юритган. Ўз фаолияти давомида маҳаллий милициянинг криминал фаолиятга алоқадорлигига оид ўз журналистик текширувларини олиб борган. Бунинг натижаси ўлароқ бир қанча маҳаллий милия ходимлари ишдан бўшатилган.
Азимжон Асқаров 2010 йил 16 июнда, Қирғизистон жанубидаги фожиавий июнь воқеаларидан кейиноқ қамоққа олинган. Уни июнь воқеалари жараёнида оммавий тартибсизликлар ташкил қилишда ва маҳаллий милиция зобитини ўлдиришда шерикликда айблашган. 2010 йил 15 сентябрда Асқаров умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган. 2010 йил 16 июнда ҳибсга олинган пайтдан бери Азимжон Асқаров ўзини асоссиз айблашганини таъкидлаб келади. Аксинча, унинг ўзи 2010 йилги июнь воқеалари жараёнида оммавий инсон ҳуқуқлари бузилишларини ўрганган ва қайд қилган, жумладан, ўз фотоаппаратидан фойдаланиб ўзбек аҳолиси каби қирғиз аҳолисига нисбатан қонун бузилишларини ҳужжатлаштирганини айтган. Шунингдек, унинг қайд қилишича, маҳаллий этник ўзбекларга қарши июнь ҳужумларида Қирғизистон милицияси ходимлари ҳам қатнашганини аниқлашга эришган.
Асқаров ҳибсга олингандан сўнг қийноқлар, хусусан, Қирғизистон ҳуқуқ-тартибот органлари томонидан калтаклаш ва таҳдидлар ҳақида кўп марта шикоят қилган. 2012 йил январда “Шифокорлар инсон ҳуқуқлари учун” халқаро нодавлат ташкилоти вакиллари томонидан ўтказилган мустақил тиббий экспертизада Асқаровнинг саломатлиги кескин ёмонлашгани ва бош мия жароҳатланишининг клиник аломатлари аниқланган. Шунга қарамай, Асқаровнинг қийноқлар ҳақида шикоятлари ўрганилмаган.
2012 йил охири ва 2013 йил бошида Асқаровнинг адвокатлари 17 нафар бевосита гувоҳдан ҳуқуқ ҳимоячиси ўзига қўйилган жиноятларни содир этмаганлиги ва айбсизлигини тасдиқловчи батафсил кўрсатмалар тўплашди. Ушбу гувоҳликлар 2013 йил 5 майда Қирғизистон бош прокуратураси томонидан Азимжон Асқаровнинг жиноий иши бўйича такрорий тергов ўтказиш учун алоҳида комиссия тузилишига туртки берди. Бироқ 2014 йил 5 февралда комиссия Асқаров жиноий ишини қайта кўриб чиқишга асослар йўқлиги ҳақида асоссиз хулосага келди.
2014 йил 30 апрелда Бишкек шаҳри Октябрь район суди Асқаровнинг жиноий ишини қайта кўриб чиқишни рад этиш ҳақида бош прокуратуранинг қарорини бекор қилиш бўйича Асқаровнинг адвокатлари аризасини кўриб чиқди ва Азимжон Асқаров иши бўйича терговни қайта ўтказиш ҳақида қарор қабул қилди. Лекин 2014 йил 16 июнда Бишкек шаҳар суди Октябрь район судининг қарорини бекор қилди. Шундан сўнг Асқаровнинг адвокатлари Қирғизистон Олий судига шикоят қилишди.
2014 йил 3 сентябрда Қирғизистон Олий суди Асқаров шикоятини рад қилиб, Бишкек шаҳар судининг қарорини ўз кучида қолдирди. Қайд қилиш керакки, 3 сентябрь кунги Олий суднинг суд мажлиси жараёнида суд залида бўлган фуқаро кийимидаги номаълум шахс жисмоний жазоланишини айтиб Асқаров адвокатига таҳдид қилган.
Азимжон Асқаров 2010 йилги июнь воқеаларига милиция ходимлари ва сиёсатчилар алоқадорлигини исботловчи жуда кўп маълумотларга эга бўлгани учун Қирғизистон ҳукумати унинг иши қайта кўриб чиқилишини хоҳламайди деган тахминлар мавжуд. Шу каби шубҳаларга барҳам бериш ва адолатни тиклаш учун Қирғизистон ҳукумати зудлик билан Азимжон Асқаровни озод қилиши лозим.
Алишер Навоий Институти